Sỏi túi mật là bệnh lý tiêu hóa phổ biến nhưng thường bị xem nhẹ do có thể không gây triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, khi sỏi phát triển lớn hoặc di chuyển gây tắc nghẽn, người bệnh có thể gặp phải những cơn đau dữ dội và đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm túi mật cấp, viêm tụy cấp, nhiễm trùng đường mật hay thậm chí là ung thư túi mật. Vậy sỏi túi mật là gì? Làm sao để nhận biết và phương pháp nào điều trị hiệu quả? Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết sau.

Sỏi túi mật là gì?

Sỏi túi mật là sự hình thành các tinh thể rắn trong túi mật – một cơ quan nhỏ nằm dưới gan, có chức năng dự trữ và cô đặc dịch mật giúp tiêu hóa chất béo. Sỏi hình thành khi thành phần của dịch mật bị mất cân bằng (thường là dư thừa cholesterol, bilirubin hoặc thiếu muối mật), dẫn đến kết tủa và tạo sỏi.

Sỏi có thể có nhiều dạng: sỏi cholesterol, sỏi sắc tố mật hoặc sỏi hỗn hợp. Kích thước sỏi dao động từ vài mm đến vài cm, có thể là một viên hoặc nhiều viên nhỏ. Những viên sỏi lớn có thể gây tắc nghẽn đường mật, dẫn đến nhiều vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe. Trong một số trường hợp, sỏi túi mật liên quan trực tiếp đến các bệnh lý nguy hiểm như: viêm túi mật, viêm tụy cấp, ung thư túi mật…

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây sỏi túi mật

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ hình thành sỏi túi mật bao gồm:

• Giới tính: Phụ nữ có nguy cơ mắc sỏi túi mật cao gấp 2 – 3 lần nam giới, đặc biệt là trong thai kỳ hoặc khi sử dụng thuốc tránh thai.
• Tuổi tác: Người trên 40 tuổi có nguy cơ cao hơn.
• Chế độ ăn uống: Ăn nhiều chất béo, ít chất xơ, thừa cân, béo phì hoặc giảm cân quá nhanh đều có thể thúc đẩy quá trình tạo sỏi.
• Bệnh lý đi kèm: Đái tháo đường, xơ gan, thiếu máu tán huyết, tăng triglyceride máu…
• Tiền sử gia đình có người mắc sỏi túi mật.

Triệu chứng điển hình

Nhiều người mắc sỏi túi mật không có triệu chứng trong thời gian dài và chỉ tình cờ phát hiện qua siêu âm bụng. Tuy nhiên, khi sỏi gây tắc nghẽn ống mật hoặc gây viêm, các triệu chứng rõ ràng hơn sẽ xuất hiện, bao gồm:

• Đau vùng hạ sườn phải hoặc vùng bụng trên rốn, đau âm ỉ hoặc dữ dội, kéo dài từ vài phút đến vài giờ.
• Đau lan lên vai phải hoặc sau lưng.
• Buồn nôn và nôn, đặc biệt sau bữa ăn nhiều dầu mỡ.
• Vàng da, vàng mắt – dấu hiệu của tắc mật.
• Nước tiểu sẫm màu, phân bạc màu.
• Sốt, ớn lạnh – có thể là dấu hiệu của viêm túi mật hoặc nhiễm trùng đường mật.

Sỏi túi mật có nguy hiểm không?

Sỏi túi mật nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng đáng lo ngại như sau:

• Ung thư túi mật: Một trong những biến chứng nặng có tỉ lệ mắc rất thấp nhưng cực kỳ nguy hiểm.
• Viêm túi mật: Sỏi mật mắc kẹt ở cổ túi mật có thể gây viêm túi mật, xuất hiện với những cơn đau dữ dội kèm sốt.
• Tắc nghẽn ống mật chủ: Sỏi mật có thể làm tắc nghẽn con đường vận chuyển dịch mật từ túi mật tới ruột non, gây vàng da, đau dữ dội, buồn nôn, nôn…
• Tắc nghẽn ống tụy: Ống tụy vận chuyển dịch tụy hỗ trợ tiêu hóa, có thể bị tắc nghẽn do sỏi di chuyển đến ống tụy, gây đau bụng dữ dội và viêm tụy cấp – một tình trạng bệnh lý phức tạp ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ tiêu hóa và đời sống người bệnh.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị hiện nay

Thông thường hiện nay có 03 phương pháp được dùng để chẩn đoán sỏi túi mật:

• Siêu âm bụng: Phương pháp đơn giản, nhanh chóng và chính xác để phát hiện sỏi.
• Chụp CT hoặc MRI ổ bụng: Được chỉ định trong các trường hợp nghi ngờ biến chứng.
• Xét nghiệm máu: Để kiểm tra chức năng gan, phát hiện dấu hiệu nhiễm trùng hoặc tắc mật.

Tùy vào loại sỏi, kích thước sỏi, triệu chứng và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, bác sĩ sẽ chỉ định phương án điều trị phù hợp.Trong đó phẫu thuật cắt túi mật phương pháp điều trị phổ biến với 80% tình trạng sỏi túi mật. Trong quá trình thực hiện, người bệnh sẽ được gây mê toàn thân. Sau khi cắt bỏ túi mật, dịch mật sẽ chảy ra khỏi gan qua ống gan chung rồi xuống ruột, trực tiếp đi vào tá tràng. Tùy vào từng trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện một trong hai loại phẫu thuật sau đây:

• Phẫu thuật nội soi cắt bỏ túi mật: Bác sĩ sẽ thực hiện thủ thuật thông qua nội soi ở bụng với 3 lỗ trocar nhỏ (5–10mm) trên ổ bụng. Người bệnh có thể về nhà trong ngày. Các hoạt động thể chất có thể bắt đầu lại sau khoảng 1 tuần.
• Phẫu thuật mở cắt bỏ túi mật: Phương pháp này thường được chỉ định thực hiện đối với tình trạng túi mật bị viêm nặng, nhiễm trùng, có sẹo, hoặc có vấn đề phát sinh trong quá trình phẫu thuật nội soi. Sau khi mổ, người bệnh cần ở lại bệnh viện 1 tuần để theo dõi và có thể quay trở lại hoạt động thể chất bình thường sau khoảng 1 tháng.

Sau phẫu thuật, một số ít người bệnh nhận thấy những thay đổi tạm thời trong thói quen đại tiện chẳng hạn như: tiêu chảy sau ăn chất béo, phân mềm hơn… Tất cả các cơ chế đều có nguy cơ biến chứng nhưng thường rất hiếm. Trong đó, biến chứng thường gặp phát là nhiễm trùng đường mật.

Khám và điều trị sỏi túi mật tại Bệnh viện ĐKQT Hạnh Phúc

Với đội ngũ bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa – gan mật giàu kinh nghiệm cùng hệ thống phẫu thuật nội soi hiện đại, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc là địa chỉ tin cậy trong điều trị các bệnh lý sỏi mật.

• Quy trình khám – chẩn đoán – điều trị khép kín, nhanh chóng
• Phẫu thuật nội soi an toàn, ít xâm lấn, phục hồi nhanh
• Chăm sóc hậu phẫu tận tình, tư vấn dinh dưỡng phù hợp

———–

Cố vấn chuyên môn bài viết: BSCKI. Chu Minh Tuấn – Bác sĩ Ngoại khoa – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc.