Viêm ruột thừa trong thai kỳ là một tình trạng y khoa hiếm gặp nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Việc chẩn đoán bệnh lý này ở phụ nữ mang thai thường gặp khó khăn do triệu chứng dễ nhầm lẫn với những thay đổi sinh lý trong thai kỳ cũng như sản phụ mang thai không thể chụp CT scan để chẩn đoán chính xác do tia X có thể ảnh hưởng xấu đến thai nhi, khiến việc chẩn đoán càng thách thức. Trong bối cảnh đó, đội ngũ bác sĩ tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc đã xuất sắc xử lý một ca bệnh đặc biệt – một thai phụ mang thai 24 tuần bị viêm ruột thừa cấp tính, đồng thời phát hiện thêm tụ máu cơ thẳng bụng – một biến chứng hiếm gặp và khó chẩn đoán. – từ đó cung cấp thông tin hữu ích cho các mẹ bầu trong việc nhận diện và phòng tránh nguy cơ.

Thai phụ nhập viện cấp cứu do viêm ruột thừa trong thai kỳ

Thai phụ N.A., 24 tuổi, mang thai lần hai ở tuần thứ 24, bất ngờ xuất hiện cơn đau dữ dội vùng bụng dưới bên phải. Nhận thấy sự khác thường so với những triệu chứng thai kỳ thông thường, chị gọi cấp cứu của bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc. Ngay lập tức, xe cấp cứu cùng bác sĩ Sản khoa được điều động đến tận nhà, đảm bảo việc tiếp nhận bệnh nhân được thực hiện an toàn và nhanh chóng.

Tại khoa cấp cứu, chị được thăm khám khẩn cấp, điều trị thuốc giảm đau đồng thời làm siêu âm và các xét nghiệm lâm sàng, siêu âm ổ bụng để chẩn đoán bệnh. Ekip bác sĩ liên chuyên khoa, bao gồm Sản khoa – Ngoại khoa – Khoa gây mê hồi sức đã tiến hành hội chẩn. Kết quả chẩn đoán: viêm ruột thừa cấp tính, kèm theo phát hiện một khối lớn bất thường (10 x 7 x 6 cm) vùng bụng phải – nghi ngờ tụ máu cơ thành bụng (một bệnh lý hiếm gặp đi kèm) trong khi thai nhi khoảng 24 tuần phát triển bình thường. Bệnh nhân nhanh chóng được chỉ định phẫu thuật nội soi để xử lý ruột thừa viêm kèm thám sát, kiểm tra khối lớn ở vùng bụng. Đây là một lựa chọn tối ưu vì giúp hạn chế tổn thương mô, giảm nguy cơ ảnh hưởng đến thai nhi, đồng thời cho phép quan sát toàn diện ổ bụng.

Ở phụ nữ mang thai, việc chẩn đoán viêm ruột thừa thường gặp nhiều thách thức do các triệu chứng dễ nhầm lẫn với dấu hiệu thai kỳ thông thường. Hơn nữa, thai phụ không thể chụp CT scan vì tia X có thể gây ảnh hưởng đến thai nhi. Do đó, bác sĩ chủ yếu phải dựa vào thăm khám lâm sàng và siêu âm – điều này đòi hỏi chuyên môn cao, kinh nghiệm lâm sàng vững vàng và sự nhạy bén trong đánh giá từng chi tiết nhỏ.

Phẫu thuật nội soi ruột thừa – Giải pháp ít xâm lấn, an toàn cho mẹ và thai nhi

Kỹ thuật mổ nội soi hiện đại được lựa chọn vì không chỉ giúp quan sát rõ ổ bụng mà còn cho phép xử lý nhanh chóng tổn thương mà không làm ảnh hưởng đến tử cung. Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ ghi nhận khối lớn ở vùng bụng của bệnh nhân là khối tụ máu lớn ở phía sau vùng cơ thẳng bụng bên phải, chiếm một vùng rất lớn gần hết nửa bụng phải, gây đè vào vùng phẫu thuật gây khó khăn lớn cho quá trình thực hiện. Đây là một tình huống hiếm gặp, chưa thể chẩn đoán chính xác từ trước do hạn chế trong việc sử dụng các phương tiện chẩn đoán hình ảnh.

Nhờ phẫu thuật nội soi nên tiếp cận được vùng ruột thừa viêm và phẫu thuật an toàn cho bệnh nhân. Còn đối với khối máu tụ, các bác sĩ kiểm tra thấy hiện đã ngưng chảy máu và không tăng thêm kích thước nên quyết định để điều trị nội khoa và không can thiệp xâm lấn vào vùng bị tụ máu để tránh nhiễm trùng cơ hội cho vùng tụ máu.

BSCKI. Chu Minh Tuấn – Bác sĩ Ngoại Tổng quát nhận định: “Đây là một trường hợp lâm sàng hiếm gặp khi bệnh nhân mang thai đồng thời mắc viêm ruột thừa cấp và tụ máu cơ thành bụng phải. Khối tụ máu tuy đã ngưng chảy máu nhưng nằm sát vùng mổ, gây hạn chế tầm quan sát và thao tác phẫu thuật. Việc lựa chọn phẫu thuật nội soi được đánh giá là tối ưu, giúp tiếp cận ruột thừa một cách chính xác, hạn chế xâm lấn và giảm nguy cơ ảnh hưởng đến khối tụ máu, từ đó đảm bảo an toàn phẫu thuật cho cả sản phụ và thai nhi.”

Hình ảnh khối máu tụ trên thành bụng bệnh nhân

Song song với can thiệp ngoại khoa, đội ngũ bác sĩ Sản khoa cũng triển khai các biện pháp hỗ trợ nhằm bảo vệ thai kỳ. Bệnh nhân được chỉ định sử dụng progesterone nhằm giảm nguy cơ co thắt tử cung và sảy thai. Trong suốt quá trình phẫu thuật và hậu phẫu, các chỉ số về tim thai và cơn gò tử cung được theo dõi chặt chẽ. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa Ngoại khoa và Sản khoa không chỉ xử lý hiệu quả tình trạng viêm ruột thừa và tụ máu cơ thành bụng, mà còn góp phần quan trọng trong việc đảm bảo an toàn tối đa cho cả mẹ và thai nhi.

Ca phẫu thuật diễn ra thuận lợi trong khoảng hai giờ. Nhờ kỹ thuật nội soi ít xâm lấn, bệnh nhân giảm đau nhiều, vùng bụng còn hơi căng do khối máu tụ lớn, bệnh nhân được tiếp tục điều trị các thuốc giảm đau, làm tan máu bầm, chống xuất huyết và dưỡng thai. Sau phẫu thuật, sức khỏe của 02 mẹ con đều tiến triển tốt. Đến ngày hậu phẫu thứ 5, thai phụ tỉnh táo, huyết áp và mạch ổn định, không còn đau bụng nhiều, khối tụ máu giảm kích thước. Thai nhi được đánh giá phát triển bình thường, cử động thai (thai máy) rõ ràng, không có dấu hiệu bất thường. Sự kết hợp nhịp nhàng, hiệu quả giữa Ngoại khoa và Sản khoa giúp đảm bảo sự an toàn cho cả mẹ và thai nhi, mang lại một kết quả phục hồi nhanh chóng. Bệnh nhân được xuất viện sau 06 ngày điều trị, tiếp tục thai kỳ khỏe mạnh trong sự theo dõi sát sao của bác sĩ.

BSCKII. Nguyễn Hữu Thuận – Bác sĩ Sản – Phụ khoa nhận định: “Trong ca bệnh viêm ruột thừa cấp kèm tụ máu cơ thành bụng ở thai phụ 24 tuần, yếu tố quyết định thành công chính là phát hiện sớm, chỉ định can thiệp kịp thời và sự phối hợp điều trị chặt chẽ giữa các chuyên khoa. Đặc biệt, việc kiểm soát gây mê – hồi sức phù hợp với tình trạng thai kỳ, kết hợp theo dõi và chăm sóc hậu phẫu sát sao đã góp phần quan trọng trong việc ổn định thai nhi, đồng thời giảm thiểu tối đa nguy cơ biến chứng sản khoa.”

Chẩn đoán viêm ruột thừa trong thai kỳ – Vì sao luôn là thử thách?

Viêm ruột thừa cấp là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến phẫu thuật không sản khoa trong thai kỳ, đặc biệt thường gặp ở tam cá nguyệt thứ hai. Tuy nhiên, việc chẩn đoán trong giai đoạn này gặp nhiều khó khăn do triệu chứng lâm sàng không điển hình và dễ nhầm lẫn với các biểu hiện sinh lý của thai kỳ. Tử cung lớn có thể che khuất vị trí ruột thừa hoặc làm thay đổi hình ảnh giải phẫu, khiến đánh giá lâm sàng và siêu âm trở nên phức tạp. Các xét nghiệm sinh hóa cũng kém đặc hiệu hơn.

Trong chẩn đoán hình ảnh, siêu âm là lựa chọn hàng đầu nhưng độ chính xác còn hạn chế; MRI có thể hỗ trợ chẩn đoán tốt hơn nhưng không luôn sẵn có và tốn thời gian, trong khi CT scan bị chống chỉ định do nguy cơ ảnh hưởng đến thai nhi, khiến việc chẩn đoán phần lớn dựa vào lâm sàng và siêu âm – đòi hỏi bác sĩ phải nhiều kinh nghiệm.

Hình ảnh thai to che lấp ruột thừa kèm khối máu tụ rất lớn gây khó khăn trong phẫu thuật

Nguy cơ sảy thai sau phẫu thuật cắt ruột thừa không biến chứng là khoảng 2%, nhưng có thể tăng lên đến 36% nếu ruột thừa vỡ gây viêm phúc mạc. Tỷ lệ sinh non cũng dao động từ 4–11% tùy theo mức độ phức tạp của bệnh lý. Do đó, chẩn đoán sớm và xử trí kịp thời đóng vai trò then chốt trong việc giảm thiểu biến chứng và bảo vệ an toàn cho cả mẹ và thai nhi.

Trong trường hợp thai phụ cần can thiệp phẫu thuật như cắt ruột thừa, mổ nội soi là phương pháp được ưu tiên hàng đầu nhờ ưu điểm ít xâm lấn, phục hồi nhanh và ít ảnh hưởng đến thai nhi. Với chỉ 3 vết mổ nhỏ trên bụng (khoảng 5–10mm), bác sĩ có thể xử lý vùng ruột thừa bị viêm mà không cần rạch một đường mổ lớn như phương pháp truyền thống. Bên cạnh đó, kỹ thuật nội soi còn cho phép quan sát toàn bộ ổ bụng, giúp phát hiện và xử lý kịp thời những bất thường khác – như trong chính ca bệnh đặc biệt này.

Tụ máu cơ thẳng bụng – Khi bệnh lý hiếm càng làm ca mổ phức tạp hơn

Điều đặc biệt trong ca mổ trên là bên cạnh ruột thừa bị viêm, bác sĩ còn phát hiện một khối tụ máu lớn ở thành bụng phải – đây là bệnh lý hiếm gặp, chỉ chiếm khoảng 1–2% trong các nguyên nhân gây đau bụng. Tình trạng này thường do tổn thương các mạch máu thượng vị dưới hoặc nhánh xuyên của động mạch thành bụng. Các yếu tố nguy cơ phổ biến bao gồm: sử dụng thuốc chống đông máu, bệnh thận mạn tính (giai đoạn III trở lên), phẫu thuật bụng gần đây, ho kéo dài, liệu pháp steroid, tăng huyết áp, xơ vữa động mạch và thai kỳ. Riêng với thai phụ N.A., bệnh án ghi nhận chị từng bị viêm phế quản và ho nhiều ngày trước nhập viện – rất có thể đây chính là nguyên nhân gây ra khối tụ máu thành bụng.

May mắn thay, khối máu tụ này đã ngừng chảy và không tăng kích thước. Nhờ vậy, bác sĩ quyết định không phẫu thuật thêm mà chỉ điều trị nội khoa bằng thuốc giảm đau, thuốc làm tan máu bầm và nghỉ ngơi hợp lý. Trên thực tế, khoảng 80% các trường hợp tụ máu cơ thẳng bụng sẽ tự hồi phục mà không cần can thiệp xâm lấn.

Bài học chuyên môn và lời khuyên dành cho mẹ bầu

Từ ca bệnh này, các bác sĩ khuyến cáo:

Mẹ bầu nên lắng nghe cơ thể – nếu có đau bụng dữ dội, sốt, buồn nôn, hoặc các triệu chứng kéo dài bất thường, hãy đến ngay cơ sở y tế có chuyên môn để được kiểm tra. Việc phát hiện và can thiệp sớm không chỉ bảo vệ mẹ, mà còn giữ an toàn tối đa cho thai nhi.

Ca bệnh này đã một lần nữa chứng minh chuyên môn vững vàng của đội ngũ bác sĩ tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc trong việc xử lý các tình huống Ngoại khoa kết hợp Sản khoa phức tạp. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa các chuyên khoa và trang thiết bị hiện đại của bệnh viện đã giúp bệnh nhân vượt qua cơn nguy kịch, bảo vệ sự an toàn cho cả mẹ và bé. Hạnh Phúc tiếp tục khẳng định được vị thế hàng đầu trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe phụ nữ, trẻ em và đồng hành cùng thai phụ trong suốt thai kỳ.

Tài liệu tham khảo:

• Aptilon Duque G, Lotfollahzadeh S. Appendicitis in Pregnancy. [Updated 2023 Nov 17]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan
• Allen M, Sevensma KE. Rectus Sheath Hematoma. [Updated 2023 Jan 30]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan

———–

Cố vấn chuyên môn bài viết kiêm bác sĩ điều trị: 

• BSCKI. Chu Minh Tuấn – Bác sĩ Ngoại khoa – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc.
• BSCKII. Nguyễn Hữu Thuận – Bác sĩ Sản – Phụ khoa – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc.