Đau vùng chậu mạn tính là tình trạng đau kéo dài ở khu vực bụng dưới hoặc vùng chậu, thường xuất hiện trên 6 tháng. Cơn đau có thể âm ỉ liên tục hoặc từng đợt, ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Theo thống kê, gần 1/6 phụ nữ sẽ trải qua tình trạng này trong đời.

Cơn đau có thể xuất hiện vào một thời điểm nhất định trong ngày hoặc theo chu kỳ. Một số người đau nhiều trước kỳ kinh nguyệt, trong khi người khác lại đau khi ăn, đi tiểu, đi đại tiện, hoặc khi quan hệ tình dục. Đáng chú ý, không phải lúc nào nguyên nhân cũng được xác định rõ ràng ngay từ đầu.

Đâu là nguyên nhân gây đau vùng chậu mạn tính?

Nguyên nhân gây đau vùng chậu kéo dài rất đa dạng và phức tạp, có thể đến từ cơ quan sinh sản, tiêu hóa, tiết niệu hoặc hệ cơ xương khớp.

Trong nhóm nguyên nhân phụ khoa, lạc nội mạc tử cung là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất. Đây là tình trạng các mô tương tự nội mạc tử cung phát triển bên ngoài tử cung, gây viêm, hình thành mô sẹo và dính vùng chậu, từ đó tạo nên những cơn đau mạn tính. Viêm vùng chậu – hậu quả của nhiễm trùng sinh dục, thường là do vi khuẩn lây qua đường tình dục – cũng có thể để lại di chứng viêm dính kéo dài.

Dính vùng chậu còn có thể là kết quả của các phẫu thuật ổ bụng trước đó hoặc các can thiệp phụ khoa. Một số phụ nữ mắc sa các cơ quan vùng chậu, như sa tử cung hoặc sa bàng quang, cũng có thể bị đau dai dẳng, kèm cảm giác nặng vùng đáy chậu.

Bên cạnh đó, nguyên nhân không thuộc lĩnh vực phụ khoa cũng rất đáng lưu ý như:

• Trầm cảm hoặc rối loạn lo âu – đặc biệt là sau sinh.
• Viêm bàng quang kẽ hoặc viêm bàng quang mạn tính (bệnh nhân đi tiểu nhiều lần, kèm cảm giác bỏng rát và đau tức vùng chậu).
• Hội chứng ruột kích thích (IBS) (có thể gây đau bụng dưới âm ỉ, thường đi kèm rối loạn tiêu hóa).

Ngoài ra, các nguyên nhân về thần kinh, như tổn thương hoặc chèn ép dây thần kinh vùng chậu – thường xảy ra sau sinh khó hoặc phẫu thuật vùng chậu – có thể gây nên những cơn đau lan tỏa, khó xác định vị trí rõ ràng. Không thể bỏ qua yếu tố tâm lý: trầm cảm, lo âu, đặc biệt là sau sinh, cũng được xem là một trong những yếu tố góp phần làm khởi phát hoặc kéo dài triệu chứng đau vùng chậu.

Chẩn đoán đau vùng chậu mạn tính như thế nào?

Để chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây đau vùng chậu kéo dài, bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc khai thác bệnh sử chi tiết. Thông tin về thời gian đau, hoàn cảnh xuất hiện, cường độ và tính chất đau sẽ giúp định hướng nguyên nhân tiềm ẩn. Sau đó, bác sĩ sẽ tiến hành khám bụng và khám phụ khoa để kiểm tra có dấu hiệu viêm, khối u, sa tạng hoặc các bất thường vùng chậu.

Các xét nghiệm thường được chỉ định bao gồm:

• Xét nghiệm máu để tìm dấu hiệu viêm nhiễm,
• Xét nghiệm nước tiểu loại trừ viêm đường tiết niệu,
• Xét nghiệm dịch âm đạo nhằm phát hiện các vi khuẩn hoặc nấm gây bệnh.

Siêu âm vùng chậu qua ngả âm đạo là phương pháp thông dụng và hữu ích để quan sát tử cung, buồng trứng và ống dẫn trứng. Trong trường hợp cần khảo sát chi tiết hơn, bác sĩ có thể chỉ định chụp cộng hưởng từ (MRI) vùng chậu. Đây là phương pháp hình ảnh tiên tiến, cho phép quan sát rõ cấu trúc phần mềm và phát hiện các tổn thương nhỏ mà siêu âm khó nhận biết.

Với những trường hợp nghi ngờ lạc nội mạc tử cung hoặc dính vùng chậu nặng, nội soi ổ bụng có thể được chỉ định. Không chỉ giúp xác định chính xác nguyên nhân, nội soi còn cho phép bác sĩ can thiệp xử lý tổn thương ngay trong quá trình khảo sát. Ngoài ra, nếu nghi ngờ nguyên nhân đau đến từ hệ tiết niệu hoặc tiêu hóa, bệnh nhân có thể được chỉ định soi bàng quang hoặc nội soi đại tràng.

Điều trị đau vùng chậu mạn tính: Không chỉ là giảm đau

Mục tiêu điều trị là kiểm soát cơn đau, cải thiện chức năng sinh hoạt và nâng cao chất lượng sống của người bệnh. Tùy vào nguyên nhân cụ thể, bác sĩ sẽ xây dựng phác đồ điều trị phù hợp cho từng cá nhân.

Khi xác định được nguyên nhân thực thể, việc điều trị tập trung vào giải quyết bệnh lý gốc. Với lạc nội mạc tử cung, bệnh nhân có thể được điều trị bằng nội tiết hoặc phẫu thuật bóc tách tổn thương. Trường hợp viêm vùng chậu cần sử dụng kháng sinh phù hợp. Nếu có dính vùng chậu nặng, phẫu thuật nội soi được cân nhắc nhằm tái tạo lại cấu trúc giải phẫu vùng chậu.

Trong những tình huống không tìm được nguyên nhân rõ ràng, hoặc nguyên nhân không thể loại bỏ hoàn toàn, phương pháp giảm đau sẽ được áp dụng.

• Thuốc giảm đau NSAIDs (như ibuprofen, naproxen): Hữu ích trong thống kinh hoặc đau do viêm.
• Acetaminophen: Có thể được dùng nếu không dung nạp NSAIDs.
• Thuốc điều chỉnh nội tiết: Trong các trường hợp như lạc nội mạc tử cung, hội chứng tiền kinh nguyệt.

Vật lý trị liệu mang lại hiệu quả trong trường hợp đau do căng cơ hoặc tổn thương mô mềm. Bệnh nhân có thể được hướng dẫn các bài tập thư giãn cơ sàn chậu, kết hợp với bấm huyệt, châm cứu hoặc kích thích điện nhẹ vùng chậu.

Liệu pháp tâm lý – hành vi cũng đóng vai trò quan trọng, đặc biệt khi có yếu tố trầm cảm, lo âu hoặc rối loạn stress sau chấn thương. Việc giải tỏa tâm lý và hỗ trợ tinh thần giúp người bệnh kiểm soát tốt cơn đau và cải thiện cảm nhận chất lượng sống.

Với một số trường hợp đau dai dẳng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt, phẫu thuật cắt đứt hoặc phá hủy các dây thần kinh truyền tín hiệu đau cũng có thể được cân nhắc, sau khi đã loại trừ các nguyên nhân khác.

Lối sống và dinh dưỡng hỗ trợ điều trị

Bên cạnh các biện pháp y tế, thay đổi lối sống đóng vai trò hỗ trợ tích cực trong điều trị đau vùng chậu mạn tính.

• Chế độ ăn giàu vitamin B1, magie và omega-3 có thể giúp giảm tình trạng viêm và tăng cường sức khỏe cơ bắp.
• Tập luyện đều đặn các bài thể dục nhẹ như yoga, bơi lội hoặc đi bộ giúp cải thiện tuần hoàn máu vùng chậu và làm dịu căng cơ.
• Quan trọng không kém là việc quản lý stress, ngủ đủ giấc và duy trì tâm lý tích cực.

Những yếu tố tưởng chừng đơn giản này lại có tác động rõ rệt đến cảm nhận đau và hiệu quả điều trị tổng thể.

Khi nào nên đi khám?

Nếu bạn gặp tình trạng đau vùng chậu kéo dài trên 6 tháng, kèm theo những biểu hiện bất thường như kinh nguyệt không đều, đau khi quan hệ, tiểu buốt hoặc táo bón mạn tính, hãy chủ động đến cơ sở y tế uy tín để được khám và tư vấn. Việc chần chừ điều trị không chỉ khiến cơn đau dai dẳng mà còn làm tăng nguy cơ biến chứng hoặc ảnh hưởng đến khả năng sinh sản sau này.

Kết luận

Đau vùng chậu mạn tính là một tình trạng không hiếm gặp và có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Mặc dù phần lớn trường hợp không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách, nó có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống thường ngày. Chủ động thăm khám, tuân thủ điều trị và xây dựng lối sống lành mạnh chính là chìa khóa để kiểm soát hiệu quả tình trạng này và tìm lại sự thoải mái trong cuộc sống.

———–