Chảy máu bất thường ở tuổi dậy thì là cách mà các chuyên gia y tế sử dụng để mô tả những bất thường xảy ra với chu kỳ kinh nguyệt ở các bé gái trong độ tuổi từ 10 đến 19 – theo phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Hiện tượng này còn được gọi là “chảy máu tử cung do rối loạn chức năng”, và thường không phải là dấu hiệu nguy hiểm nếu được theo dõi sát sao và xử lý đúng cách.

Chảy máu tử cung bất thường là gì?

Thuật ngữ “chảy máu tử cung bất thường” chỉ tình trạng kinh nguyệt diễn ra không đều, kéo dài hơn bình thường, ra máu nhiều quá mức, hoặc ngược lại – kinh nguyệt ít, thậm chí không có kinh. Chảy máu bất ngờ ngoài kỳ kinh – hay còn gọi là xuất huyết giữa chu kỳ – cũng được xem là một biểu hiện của rối loạn này.

Phần lớn các trường hợp không cần điều trị tích cực vì hiện tượng này thường là tạm thời do sự chưa hoàn chỉnh trong điều hòa nội tiết. Tuy nhiên, nếu chảy máu kéo dài hoặc quá nặng khiến bé gái mệt mỏi, thiếu máu hoặc ảnh hưởng sinh hoạt hàng ngày, cần được thăm khám và can thiệp y tế phù hợp.

Nguyên nhân gây chảy máu tử cung bất thường tuổi dậy thì

Ở tuổi dậy thì, hệ thống nội tiết vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Do đó, sự rối loạn hormone là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến chảy máu tử cung không đều.

Một trong những yếu tố chính là do chu kỳ không có hiện tượng rụng trứng – hay còn gọi là “chu kỳ không phóng noãn”. Tình trạng này thường gặp trong những năm đầu sau khi bé gái bắt đầu hành kinh, khi các tín hiệu điều tiết từ não đến buồng trứng chưa hoạt động ổn định.

Một số nguyên nhân khác bao gồm:

• Bệnh lý nội tiết: như bệnh tuyến giáp, hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), hoặc béo phì.
• Rối loạn đông máu: chẳng hạn như bệnh von Willebrand – khiến chảy máu kinh nguyệt kéo dài và khó kiểm soát.
• Yếu tố sinh hoạt: căng thẳng kéo dài, chế độ ăn thiếu dinh dưỡng, tập luyện thể thao quá mức…
• Mắc các bệnh lý phụ khoa hoặc đang trong giai đoạn dậy thì với hoạt động tình dục, có thể dẫn đến viêm nhiễm, thai ngoài tử cung…

Triệu chứng cần lưu ý

Các dấu hiệu nhận biết chảy máu tử cung bất thường tuổi dậy thì bao gồm:

• Ra máu nhiều (sử dụng quá nhiều băng vệ sinh)
• Thời gian hành kinh kéo dài trên 10 ngày
• Kinh nguyệt không đều hoặc không xuất hiện trong nhiều tháng
• Chảy máu giữa chu kỳ hoặc sau khi vận động mạnh
• Mệt mỏi, chóng mặt do thiếu máu

Nếu gặp những dấu hiệu trên, cần đến khám bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và kiểm tra. Trường hợp không có kinh kéo dài có thể dẫn đến sự dày lên bất thường của lớp niêm mạc tử cung, tiềm ẩn nguy cơ xuất huyết đột ngột hoặc tăng sinh nội mạc tử cung.

Chẩn đoán chảy máu tử cung bất thường

Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc loại trừ các nguyên nhân bệnh lý như rối loạn đông máu, các vấn đề nội tiết hoặc bệnh phụ khoa. Các câu hỏi về chu kỳ kinh, ngày hành kinh gần nhất, lượng máu mất, tính chất máu ra cũng sẽ được khai thác kỹ càng.

Ngoài ra, bác sĩ có thể hỏi thêm về cân nặng, tiền sử quan hệ tình dục, triệu chứng đi kèm để đánh giá nguy cơ của các bệnh lý như buồng trứng đa nang hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Trong một số trường hợp, siêu âm hoặc xét nghiệm máu sẽ được chỉ định để đánh giá nguyên nhân và mức độ ảnh hưởng.

Việc chẩn đoán dựa trên khai thác tiền sử kinh nguyệt, thăm khám thực thể và xét nghiệm hỗ trợ:

• Xét nghiệm máu để kiểm tra thiếu máu hoặc rối loạn đông máu.
• Siêu âm vùng chậu để kiểm tra cấu trúc tử cung và buồng trứng.
• Đánh giá nội tiết tố hoặc các chỉ số liên quan nếu nghi ngờ bệnh lý nội tiết.

Bác sĩ có thể hỏi các thông tin liên quan đến cân nặng, sinh hoạt, tiền sử gia đình hoặc tình trạng tâm lý của bệnh nhân để xác định nguyên nhân chính xác.

Bé gái đã có quan hệ tình dục sớm và bị trễ kinh cần đi khám để loại trừ nguy cơ mang thai hoặc thai ngoài tử cung – một tình trạng nguy hiểm có thể gây chảy máu trong. Ngoài ra, chảy máu nhiều hoặc đau bất thường vùng bụng dưới cũng là dấu hiệu cảnh báo không nên bỏ qua.

Điều trị chảy máu tử cung bất thường tuổi dậy thì

Phần lớn các trường hợp không cần can thiệp y tế vì đây là tình trạng sinh lý tạm thời và sẽ tự điều chỉnh theo thời gian. Tuy nhiên, nếu chảy máu ảnh hưởng đến sức khỏe, cần được điều trị phù hợp:

• Bổ sung sắt nếu có thiếu máu.
• Điều chỉnh chế độ sinh hoạt: nghỉ ngơi đầy đủ, giảm căng thẳng, dinh dưỡng hợp lý.
• Thuốc nội tiết (ví dụ thuốc tránh thai) có thể được sử dụng để điều hòa kinh nguyệt.
• Điều trị nguyên nhân nền như bệnh tuyến giáp, hội chứng buồng trứng đa nang, rối loạn đông máu…

Tất cả hướng điều trị cần được chỉ định và theo dõi bởi bác sĩ chuyên khoa sản – phụ khoa hoặc nội tiết nhi.

Lời khuyên cho phụ huynh và bé gái

Chảy máu tử cung bất thường là hiện tượng phổ biến trong giai đoạn dậy thì và đa phần không nguy hiểm. Tuy nhiên, việc theo dõi chu kỳ kinh nguyệt đều đặn, ghi chú những thay đổi bất thường sẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn.

Phụ huynh cần trò chuyện cởi mở, hỗ trợ tâm lý cho con trong giai đoạn thay đổi thể chất – tâm sinh lý quan trọng này. Nếu có lo lắng, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên khoa sản phụ khoa để được hướng dẫn và điều trị đúng cách, giúp trẻ phát triển toàn diện và khỏe mạnh.

Cha mẹ nên đưa con đi khám khi có các dấu hiệu sau:

• Kinh nguyệt quá dày, kéo dài hoặc mất kinh quá lâu
• Chảy máu bất thường giữa kỳ kinh hoặc sau vận động
• Biểu hiện thiếu máu: da xanh xao, mệt mỏi, chóng mặt
• Trẻ có các biểu hiện tâm lý bất ổn, lo lắng về kinh nguyệt

Việc phát hiện và can thiệp sớm sẽ giúp trẻ vượt qua giai đoạn dậy thì khỏe mạnh, giảm nguy cơ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản trong tương lai.

———–