Suốt nhiều năm qua, có một hiểu lầm đã âm thầm lan truyền trong cộng đồng các bà mẹ: gây tê ngoài màng cứng khi sinh sẽ khiến phụ nữ bị đau lưng kéo dài về sau. Sự lo lắng này khiến không ít sản phụ e ngại việc sử dụng phương pháp giảm đau hiện đại này trong quá trình chuyển dạ. Nhưng trên thực tế, khoa học đã chứng minh rằng đây là một quan niệm sai lầm.

Gây tê ngoài màng cứng – phương pháp giảm đau an toàn và phổ biến

Gây tê ngoài màng cứng (epidural anesthesia) là kỹ thuật gây tê vùng lưng dưới, thường được sử dụng trong sản khoa để giúp giảm đau trong quá trình sinh thường hoặc sinh mổ. Thuốc tê được đưa vào khoang ngoài màng cứng bằng một ống thông nhỏ (catheter), giúp ức chế dẫn truyền cảm giác đau từ vùng bụng dưới đến não.

Phương pháp này không làm mất hoàn toàn cảm giác, sản phụ vẫn tỉnh táo và có thể cảm nhận quá trình sinh nở, nhưng cơn đau sẽ được kiểm soát hiệu quả và an toàn. Chính vì ưu điểm vượt trội này, gây tê ngoài màng cứng không chỉ phổ biến trong sinh sản mà còn được ứng dụng trong nhiều loại phẫu thuật khác.

Nếu thật sự phương pháp này gây ra đau lưng mạn tính, các tổ chức y khoa và hệ thống bệnh viện trên toàn thế giới đã không còn tiếp tục sử dụng nó nữa. Nhưng điều đó không xảy ra – vì nguyên nhân thực sự của đau lưng sau sinh lại nằm ở chỗ khác.

Vì sao phụ nữ thường bị đau lưng sau sinh?

Sau sinh, nhiều phụ nữ chia sẻ rằng họ bị đau lưng, mỏi cột sống kéo dài. Tuy nhiên, nguyên nhân không phải do thuốc tê, mà là do:

• Thay đổi giải phẫu khi mang thai: Trong suốt thai kỳ, cột sống và khung chậu của người mẹ phải thay đổi để thích nghi với sự phát triển của thai nhi. Trọng tâm cơ thể thay đổi, làm đường cong sinh lý của cột sống lệch khỏi trạng thái ban đầu, khiến các khối cơ quanh lưng – hông bị kéo giãn, mất cân bằng.
• Gánh nặng sau sinh: Sau khi sinh, cơ thể người mẹ chưa kịp hồi phục thì lại phải bắt đầu một chuỗi ngày thiếu ngủ, bế bé liên tục, thay tã, cho bú, đi lại nhiều… Trong khi đó, vùng cơ lưng – cột sống chưa có đủ thời gian và điều kiện để phục hồi về trạng thái trước mang thai.
• Thiếu canxi: Phụ nữ sau sinh, đặc biệt khi cho con bú, có nhu cầu canxi tăng cao. Nếu không bổ sung đầy đủ qua chế độ ăn hoặc thuốc, tình trạng thiếu hụt canxi có thể làm tăng nguy cơ đau nhức xương khớp, loãng xương sớm.
• Yếu tố cơ địa: Những người có nền tảng xương khớp yếu, ngưỡng chịu đau thấp, tiền sử loãng xương hoặc từng mắc bệnh lý về cột sống sẽ có nguy cơ cao bị đau lưng sau sinh hơn người bình thường.

Gây tê ngoài màng cứng không phải “thủ phạm”

Các nghiên cứu lâm sàng quy mô lớn đã khẳng định: không có bằng chứng khoa học nào cho thấy gây tê ngoài màng cứng là nguyên nhân gây đau lưng mạn tính sau sinh.

Trên thực tế, một số ít sản phụ có thể cảm thấy đau lưng nhẹ ở vị trí tiêm trong vài ngày đầu sau sinh, do chấn thương mô nhẹ hoặc do tư thế nằm lâu trong khi chuyển dạ. Tuy nhiên, tình trạng này thường tự khỏi sau vài ngày và không để lại biến chứng lâu dài.

Thuốc tê có ảnh hưởng đến em bé không?

Câu trả lời là: Không.

Thuốc gây tê ngoài màng cứng chủ yếu hoạt động tại chỗ và không đi qua hàng rào nhau thai, do đó hầu như không ảnh hưởng đến thai nhi. Bé vẫn chào đời hoàn toàn khỏe mạnh, không bị ảnh hưởng bởi thuốc tê trong quá trình mẹ sinh nở.

Đừng để hiểu lầm cản trở quyết định đúng đắn

Gây tê ngoài màng cứng đã giúp hàng triệu sản phụ trên thế giới vượt qua cuộc chuyển dạ một cách nhẹ nhàng và ít đau đớn hơn. Việc loại bỏ cơn đau trong sinh nở không chỉ giúp mẹ an tâm, giảm căng thẳng, mà còn hỗ trợ quá trình sinh con an toàn hơn cho cả mẹ và bé.

Chúng ta nên nhìn nhận đúng về kỹ thuật này và trả lại sự công bằng cho đội ngũ bác sĩ gây mê – gây tê, những người đang âm thầm góp phần giúp mẹ “vượt cạn” nhẹ nhàng, không đau và an toàn nhất.

Tóm lại:

• Gây tê ngoài màng cứng không gây đau lưng mạn tính sau sinh.
• Nguyên nhân đau lưng thường đến từ thay đổi sinh lý trong thai kỳ và chăm sóc trẻ sau sinh.
• Thuốc tê không gây hại cho thai nhi.
• Đây là một phương pháp giảm đau an toàn, hiệu quả và rất đáng cân nhắc khi sinh con.

Nếu bạn đang chuẩn bị sinh và lo lắng về cơn đau khi chuyển dạ, hãy trò chuyện cùng bác sĩ sản khoa để được tư vấn rõ ràng, khoa học về các phương pháp giảm đau – trong đó có gây tê ngoài màng cứng. Hiểu đúng – sinh nhẹ nhàng – mẹ khỏe, bé an toàn!

———–

Cố vấn chuyên môn bài viết: BSCKII. Trần Đức Tuấn – Phó khoa Sản – Phụ khoa Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc.