Trong những tuần gần đây, Khoa Nhi – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc ghi nhận số lượng trẻ nhập viện và khám ngoại trú do viêm đường hô hấp gây ra bởi virus hợp bào hô hấp (RSV) đang có xu hướng gia tăng rõ rệt, đặc biệt là ở nhóm trẻ dưới 18 tháng tuổi. Đây là tình trạng đáng lo ngại, bởi RSV là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây viêm tiểu phế quản và viêm phổi ở trẻ nhỏ – những bệnh lý có thể tiến triển nặng nếu không được điều trị kịp thời.

Viêm đường hô hấp do RSV ở trẻ là gì? Triệu chứng bệnh ra sao?

Virus hợp bào hô hấp (RSV – Respiratory Syncytial Virus) là một loại virus phổ biến gây nhiễm trùng đường hô hấp, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Virus này chủ yếu lây lan qua các giọt bắn từ dịch mũi, nước bọt hoặc thông qua tiếp xúc với tay và bề mặt bị nhiễm virus. RSV có thể tồn tại trên bề mặt vật thể trong nhiều giờ và vẫn có khả năng lây truyền bệnh.

Đặc biệt, virus RSV có thể tồn tại trong đường hô hấp của người mang mầm bệnh mà không có triệu chứng trong khoảng 1 – 2 tuần. Đối với những người có hệ miễn dịch suy giảm, virus thậm chí có thể tồn tại lâu hơn – lên đến 6 tuần. Chính điều này khiến cho việc phòng ngừa trở nên khó khăn và tỷ lệ lây lan trong cộng đồng tăng cao. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thống kê, mỗi năm có hơn 3,6 triệu ca nhập viện và khoảng 100.000 ca tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi do RSV.

Thông thường, sau khi nhiễm virus RSV khoảng 1 – 2 ngày, trẻ sẽ có những biểu hiện tương tự như cảm cúm với các triệu chứng như sốt nhẹ, ho, chảy mũi trong. Tuy nhiên, từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 5, tình trạng bệnh có thể trở nên nghiêm trọng hơn với các dấu hiệu như ho dữ dội, khó thở, khò khè, bú kém, mệt mỏi và quấy khóc liên tục. Với những trường hợp nặng, trẻ có thể gặp tình trạng viêm phổi, viêm tiểu phế quản cấp, cần hỗ trợ thở oxy, thậm chí thở máy và chăm sóc đặc biệt tại đơn vị hồi sức tích cực. Một số trường hợp nhiễm RSV có thể để lại di chứng kéo dài như suy giảm chức năng hô hấp, viêm phế quản mạn tính, đặc biệt là ở trẻ có cơ địa dị ứng hoặc tiền sử hen suyễn.

Phòng ngừa nhiễm viêm đường hô hấp do RSV cho trẻ

Phòng ngừa RSV là ưu tiên hàng đầu, đặc biệt đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 2 tuổi – nhóm đối tượng dễ bị tổn thương nặng nhất nếu mắc bệnh.

Đảm bảo chế độ dinh dưỡng và vệ sinh khoa học cho trẻ 

Hiện nay, vẫn chưa có vắc xin chính thức dành cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ để phòng ngừa virus RSV. Do đó, việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa chủ động là yếu tố quan trọng nhằm giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng trước và sau khi tiếp xúc với trẻ là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để ngăn chặn lây truyền virus;
• Tránh cho trẻ tiếp xúc với người đang bị cảm, ho, sốt hoặc các triệu chứng đường hô hấp. Tránh đưa trẻ đến nơi đông người trong mùa cao điểm của RSV (từ tháng 9 đến tháng 4 năm sau) cũng là điều cần lưu ý;
• Khi đưa trẻ ra ngoài, nên đeo khẩu trang và tránh nơi đông người;
• Vệ sinh không gian sống sạch sẽ, khử khuẩn đồ chơi và các bề mặt thường xuyên tiếp xúc;
• Không dùng chung đồ dùng cá nhân như khăn mặt, ly nước, muỗng đũa với người khác;
• Tránh khói bụi, khói thuốc lá, bởi đây là yếu tố làm tăng nguy cơ tổn thương phổi và nhiễm trùng hô hấp ở trẻ nhỏ;
• Tăng cường dinh dưỡng hợp lý để hỗ trợ miễn dịch, cung cấp đầy đủ vitamin và khoáng chất thiết yếu.
• Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời không chỉ cung cấp dinh dưỡng tối ưu mà còn tăng cường miễn dịch tự nhiên giúp trẻ chống lại các tác nhân gây bệnh.

Tiêm vắc-xin phòng bệnh

Bên cạnh đó, việc chủ động tiêm các loại vắc xin phòng bệnh lây qua đường hô hấp từ sớm, tiêm đủ liều, đúng lịch và tiêm nhắc đầy đủ cho trẻ theo khuyến cáo của chuyên gia y tế cũng góp phần hỗ trợ giảm nguy cơ đồng mắc viêm phổi RSV ở trẻ:

• Vắc xin BCG (VN): Phòng các hình thái lao nguy hiểm, trong đó có lao màng não
• Infanrix Hexa (Bỉ): Phòng Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván – Bại liệt – Viêm gan B – Hib
• Hexaxim (Pháp): Phòng Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván – Bại liệt – Viêm gan B – Hib
• Vắc xin Prevenar 13 (Bỉ): Phòng Bệnh phế cầu khuẩn gây ra: viêm phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết (nhiễm trùng máu), viêm tai giữa cấp tính…
• Vắc xin Bexsero (Ý): Phòng vi khuẩn não mô cầu gây viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng huyết…
• Vắc xin Menactra (Mỹ): Phòng vi khuẩn não mô cầu gây viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng huyết…
• Tetraxim (Pháp): Phòng Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván – Bại liệt
• Influvac Tetra (Hà Lan): Phòng cúm mùa do virus cúm thuộc hai chủng cúm A (H1N1, H3N2) và hai chủng cúm B (Yamagata, Victoria).

Kháng thể đơn dòng Palivizumab

Với những trẻ sơ sinh đặc biệt như trẻ non tháng, nhẹ cân, hoặc có bệnh lý nền nặng đang điều trị tại khoa Hồi sức sơ sinh, việc phòng ngừa nhiễm RSV có ý nghĩa sống còn. Trong những trường hợp này, cơ thể trẻ chưa đủ khả năng tự sản sinh kháng thể để chống lại virus, nên nguy cơ tiến triển thành viêm phổi nặng, suy hô hấp rất cao nếu nhiễm RSV.

Một trong những biện pháp hiệu quả được áp dụng ở một số nước phát triển là sử dụng kháng thể đơn dòng Palivizumab – có khả năng trung hòa RSV, giúp giảm nguy cơ nhập viện và biến chứng nặng. Kháng thể đơn dòng Palivizumab chính là một công cụ quan trọng giúp tạo hàng rào bảo vệ cho nhóm trẻ nguy cơ cao này. Đây là loại kháng thể được sản xuất đặc hiệu để nhận diện và vô hiệu hóa virus RSV, giúp ngăn ngừa nhiễm trùng đường hô hấp do RSV gây ra. Thuốc được tiêm theo phác đồ hàng tháng trong mùa dịch RSV và không thay thế vắc xin, mà đóng vai trò hỗ trợ bảo vệ tức thời.

Hiện kháng thể đơn dòng Palivizumab đã có tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc, sẵn sàng phục vụ cho các trường hợp cần chỉ định đặc biệt từ bác sĩ Nhi – Sơ sinh.

Lời khuyên từ bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc

BBS.CKI. Vũ Quang Vinh – Trưởng khoa Nhi kiêm Chủ tịch Hội đồng Nhi khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc – cho biết: “RSV là tác nhân gây bệnh rất phổ biến nhưng dễ bị nhầm lẫn với cảm cúm thông thường. Tuy nhiên, nếu được theo dõi sát và chăm sóc đúng cách, phần lớn trẻ có thể hồi phục hoàn toàn trong vòng 1 – 2 tuần mà không để lại di chứng. Quan trọng nhất là các bậc phụ huynh cần nhận diện sớm dấu hiệu nặng như: trẻ thở nhanh, thở co lõm ngực, bỏ bú, tím tái môi tay chân… và đưa trẻ đến cơ sở y tế để được can thiệp kịp thời.”

Trong bối cảnh số ca mắc viêm đường hô hấp do RSV tăng cao, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc đã triển khai các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn chặt chẽ tại Khoa Nhi, đảm bảo môi trường điều trị an toàn cho trẻ nhỏ. Đồng thời, đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại tại khoa Nhi và luôn sẵn sàng hỗ trợ xử trí những trường hợp diễn biến nặng.