Giãn bể lớn hố sau não là gì?

Trong quá trình siêu âm thai kỳ, nếu bác sĩ thông báo thai nhi có dấu hiệu giãn bể lớn hố sau, nhiều mẹ sẽ lo lắng, thậm chí hoang mang không biết điều đó có ảnh hưởng gì đến sự phát triển của bé không. Vậy bể lớn hố sau là gì?

• Bể lớn (cisterna magna) là một khoang chứa dịch não tủy nằm ở phía sau tiểu não, có vai trò lưu thông dịch não tủy quanh não và tủy sống.
• Trên siêu âm, bác sĩ đo đường kính bể lớn từ mặt sau của tiểu não đến lớp lót bên trong xương chẩm. Nếu kích thước lớn hơn 10mm, tình trạng này được gọi là giãn bể lớn hố sau.

Tình trạng này không hiếm gặp, đặc biệt trong tam cá nguyệt thứ hai – thời điểm mà hệ thần kinh của thai nhi đang phát triển nhanh. Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp đều bất thường hay nguy hiểm.

Theo thống kê, phần lớn các trường hợp giãn nhẹ không gây ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển thần kinh của bé sau sinh. Nhưng cũng có một số trường hợp giãn kèm bất thường khác, cần theo dõi sát và làm thêm xét nghiệm chuyên sâu.

Mức độ giãn và ý nghĩa lâm sàng

Để đánh giá mức độ nguy cơ, bác sĩ sẽ dựa vào kích thước giãn:

1. Giãn nhẹ (10–12mm)

• Là mức độ giãn phổ biến nhất.
• Không đi kèm dị tật nào khác trong cấu trúc não hoặc cơ thể.
• Nhiều nghiên cứu cho thấy tình trạng này có thể tự hồi phục trong các tuần thai tiếp theo.
• Tiên lượng rất tốt, bé có thể phát triển hoàn toàn bình thường.

2. Giãn trung bình (13–15mm)

• Cần theo dõi kỹ hơn trong các lần khám thai tiếp theo.
• Có thể liên quan đến bất thường hệ thần kinh trung ương, như:
  • Giãn não thất.
  • Bất thường vách trong suốt.
  • Thoát vị não nhỏ.
• Bác sĩ có thể chỉ định siêu âm hình thái học chi tiết, chụp MRI thai nhi, hoặc xét nghiệm di truyền không xâm lấn (NIPT) để đánh giá thêm.

3. Giãn nặng (>15mm)

• Nguy cơ cao liên quan đến các dị tật thần kinh nghiêm trọng:
  • Não úng thủy.
  • Hội chứng Dandy-Walker: dị dạng bẩm sinh vùng hố sau, tiểu não kém phát triển.
  • Các hội chứng di truyền hiếm gặp.
• Cần đánh giá toàn diện, kết hợp nhiều chuyên khoa như chẩn đoán trước sinh, thần kinh nhi, di truyền học.

Nguyên nhân giãn bể lớn hố sau

Một số nguyên nhân có thể bao gồm:

• Biến thể sinh lý: Hệ thần kinh phát triển nhanh hơn bình thường, gây giãn thoáng qua.
• Di truyền: Một số rối loạn nhiễm sắc thể như hội chứng trisomy 18, 13.
• Dị tật hệ thần kinh trung ương: não úng thủy, giãn não thất, bất sản thể chai,…
• Nhiễm trùng bào thai: như Cytomegalovirus (CMV), toxoplasmosis.
• Thiếu acid folic trong giai đoạn sớm của thai kỳ.

Thai nhi bị giãn bể lớn hố sau có nguy hiểm không?

Câu trả lời phụ thuộc vào mức độ giãn và có hay không các bất thường đi kèm.

Trường hợp đơn độc, giãn nhẹ:

• Không gây ảnh hưởng đến sự phát triển thần kinh.
• Thai nhi vẫn có thể chào đời khỏe mạnh và phát triển trí tuệ bình thường.

Trường hợp giãn kèm dị tật khác hoặc giãn nặng:

• Một số trường hợp cần can thiệp y tế đặc biệt sau khi bé ra đời.
• Có nguy cơ ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ, vận động sau sinh.

Cần làm gì khi phát hiện thai nhi giãn bể lớn hố sau?

1. Giữ bình tĩnh

Phản ứng đầu tiên thường là lo lắng, nhưng mẹ cần hiểu rằng không phải trường hợp nào cũng nguy hiểm. Rất nhiều bé được chẩn đoán giãn nhẹ trong thai kỳ vẫn sinh ra khỏe mạnh.

2. Tuân thủ siêu âm và theo dõi sát

Bác sĩ sẽ hẹn mẹ tái khám và siêu âm định kỳ để:

• Theo dõi tiến triển kích thước giãn.
• Kiểm tra các bất thường khác nếu có.

3. Thực hiện xét nghiệm bổ sung nếu được chỉ định

Tùy từng trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định thêm:

• Chụp MRI thai nhi: hình ảnh rõ nét về cấu trúc não.
• Xét nghiệm di truyền: như NIPT hoặc chọc ối nếu nghi ngờ bất thường nhiễm sắc thể.

4. Tư vấn chuyên khoa

Nếu có dấu hiệu bất thường phối hợp, mẹ nên gặp:

• Bác sĩ thần kinh nhi hoặc di truyền học lâm sàng.
• Bác sĩ chẩn đoán tiền sản.

Chăm sóc thai kỳ khi có dấu hiệu giãn bể lớn hố sau

Ngoài việc theo dõi y tế, mẹ bầu cần chăm sóc bản thân thật tốt:

• Ăn uống đủ chất, bổ sung acid folic, DHA, sắt và canxi đúng liều lượng.
• Ngủ đủ giấc, tránh thức khuya, làm việc quá sức.
• Tập thể dục nhẹ nhàng như yoga bầu, đi bộ, thiền.
• Tránh lo lắng quá mức: căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến thai nhi.
• Chia sẻ cảm xúc với chồng, người thân hoặc bác sĩ để được hỗ trợ tinh thần.

Kết luận

Giãn bể lớn hố sau não thai nhi là một dấu hiệu được ghi nhận trong siêu âm, nhưng không phải lúc nào cũng là bất thường. Nếu giãn nhẹ và đơn độc, khả năng bé phát triển bình thường là rất cao. Điều quan trọng là mẹ cần được theo dõi sát bởi bác sĩ chuyên khoa, thực hiện đầy đủ các xét nghiệm và giữ vững tinh thần lạc quan trong suốt thai kỳ.

———–

Cố vấn chuyên môn bài viết: BSCKII. Nguyễn Hữu Thuận – Bác sĩ Sản – Phụ khoa Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Hạnh Phúc.