Lạc tuyến trong cơ tử cung, hay còn gọi là adenomyosis, là một rối loạn phụ khoa khá phổ biến ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Bệnh xảy ra khi các tế bào tuyến của lớp nội mạc tử cung – vốn chỉ nên tồn tại bên trong buồng tử cung – lại phát triển lạc chỗ và xâm nhập sâu vào lớp cơ tử cung. Sự phát triển bất thường này gây ra nhiều triệu chứng khó chịu như đau bụng kinh, rong kinh, đau khi quan hệ tình dục và thậm chí ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

Nguyên nhân và cơ chế hình thành lạc tuyến trong cơ tử cung

Cho đến nay, nguyên nhân chính xác dẫn đến lạc tuyến trong cơ tử cung vẫn chưa được khẳng định rõ ràng. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho rằng sự rối loạn hormone, đặc biệt là estrogen, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của mô nội mạc tử cung tại vị trí không bình thường. Ngoài ra, các vi tổn thương nhỏ ở ranh giới giữa lớp nội mạc và cơ tử cung – thường xảy ra sau sinh đẻ, nạo hút thai hoặc can thiệp tử cung – có thể tạo điều kiện cho tế bào nội mạc “di cư” và xâm nhập vào lớp cơ tử cung.

Một số chuyên gia cũng đề cập đến khả năng bệnh hình thành từ khi còn trong bào thai, khi tế bào nội mạc bị “kẹt lại” trong lớp cơ tử cung trong quá trình phát triển hệ sinh dục. Yếu tố di truyền và tiền sử phẫu thuật tử cung cũng được xem là những nguy cơ góp phần làm tăng tỷ lệ mắc bệnh.

Dấu hiệu nhận biết

Triệu chứng của lạc tuyến trong cơ tử cung rất đa dạng, tùy thuộc vào mức độ và vị trí mô lạc tuyến. Một trong những biểu hiện đặc trưng nhất là đau bụng kinh dữ dội và kéo dài, thường bắt đầu từ vài ngày trước kỳ kinh và kéo dài đến hết chu kỳ. Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, gây mệt mỏi và ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày.

Ngoài ra còn có một số triệu chứng điển hình bao gồm:

• Các triệu chứng phụ khác: Bao gồm đau lưng, táo bón, tiểu buốt hoặc cảm giác chèn ép vùng tiểu khung.
• Đau bụng kinh dữ dội: Cơn đau thường bắt đầu từ trước kỳ kinh và kéo dài trong suốt thời gian hành kinh, có thể kèm theo cảm giác đau thắt vùng chậu.
• Kinh nguyệt kéo dài, ra máu nhiều: Nhiều bệnh nhân bị rong kinh, thậm chí phải thay băng vệ sinh liên tục trong thời gian dài.
• Đau khi quan hệ tình dục: Đặc biệt là khi thâm nhập sâu, do các ổ lạc tuyến gây viêm, xơ hóa mô xung quanh.
• Vô sinh hoặc khó thụ thai: Lạc tuyến có thể làm thay đổi cấu trúc tử cung, cản trở việc làm tổ của trứng đã thụ tinh.

Chẩn đoán lạc tuyến trong cơ tử cung

Do các triệu chứng của lạc tuyến trong cơ tử cung khá giống với nhiều bệnh lý phụ khoa khác như u xơ tử cung hay lạc nội mạc tử cung… nên việc chẩn đoán bệnh không hề đơn giản và cần dựa vào kết hợp nhiều phương pháp:

• Khám lâm sàng: Phát hiện tử cung to bất thường, mềm và đau khi ấn.
• Siêu âm qua đường âm đạo: Có thể thấy hình ảnh tử cung to đều, lớp nội mạc không đồng nhất.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Là phương pháp hình ảnh học có độ chính xác cao trong việc phát hiện các ổ lạc tuyến và đánh giá mức độ lan rộng.
• Sinh thiết: Được chỉ định trong một số trường hợp cần xác nhận chẩn đoán hoặc loại trừ ung thư nội mạc tử cung.

Phương pháp điều trị

Lựa chọn phương pháp điều trị lạc tuyến trong cơ tử cung phụ thuộc vào nhiều yếu tố như độ tuổi, mức độ triệu chứng, mức độ lan rộng của tổn thương và mong muốn có con của người bệnh.

Đối với những trường hợp nhẹ, việc điều trị nội khoa thường được ưu tiên. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm đau, thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) nhằm kiểm soát cơn đau trong kỳ kinh. Nếu triệu chứng nặng hoặc kéo dài, các biện pháp điều trị hormone sẽ được áp dụng, chẳng hạn như dùng thuốc tránh thai phối hợp, thuốc ức chế hormone GnRH hoặc đặt dụng cụ tử cung có chứa hormone levonorgestrel nhằm làm teo mô nội mạc tử cung và cải thiện triệu chứng.

Khi điều trị nội khoa không còn hiệu quả hoặc người bệnh không còn nhu cầu sinh con, phương án phẫu thuật có thể được cân nhắc. Với những ổ lạc tuyến khu trú, phẫu thuật bảo tồn nhằm bóc tách mô tổn thương là lựa chọn phù hợp. Tuy nhiên, với những trường hợp bệnh lan rộng và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống, cắt tử cung hoàn toàn là phương pháp điều trị triệt để nhất.

Riêng với những phụ nữ mong muốn có thai, việc phối hợp điều trị nội tiết để ổn định nội mạc tử cung trước khi tiến hành các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) là giải pháp tối ưu, giúp tăng tỷ lệ đậu thai và giảm nguy cơ biến chứng trong thai kỳ.

Lời kết

Lạc tuyến trong cơ tử cung là một bệnh lý âm thầm nhưng có thể gây ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống và khả năng sinh sản của phụ nữ. Việc phát hiện sớm và điều trị đúng hướng sẽ giúp kiểm soát triệu chứng hiệu quả, đồng thời bảo tồn khả năng làm mẹ cho người bệnh. Nếu bạn có các dấu hiệu nghi ngờ như đau bụng kinh kéo dài, rong kinh, hoặc khó thụ thai, đừng ngần ngại thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và hỗ trợ kịp thời.

———–