Trong điều trị hiếm muộn, đặc biệt là trong quá trình thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), thuốc kích trứng đóng vai trò quan trọng giúp kích thích buồng trứng phát triển nhiều nang noãn. Điều này làm tăng khả năng thu được nhiều trứng trưởng thành, từ đó nâng cao tỷ lệ thành công khi thụ tinh và chuyển phôi. Tuy nhiên, cũng giống như bất kỳ phương pháp can thiệp y khoa nào, việc sử dụng thuốc kích trứng có thể mang lại những tác dụng phụ không mong muốn. Một số phụ nữ có thể gặp phải các tác dụng phụ của thuốc kích trứng là các triệu chứng nhẹ và tạm thời, nhưng cũng có những trường hợp nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng đến sức khỏe và cần sự can thiệp y tế kịp thời.

Dưới đây là 07 tác dụng phụ phổ biến của thuốc kích trứng mà chị em cần lưu ý để có sự chuẩn bị tốt nhất trước khi bước vào quá trình điều trị.

1. Đau bụng, căng tức bụng

• Nguyên nhân chính là do buồng trứng bị kích thích phát triển nhiều nang cùng lúc, làm tăng kích thước buồng trứng và gây áp lực lên vùng bụng dưới.
• Cảm giác căng tức có thể ở mức độ nhẹ hoặc dữ dội, tùy thuộc vào số lượng nang trứng phát triển và cơ địa từng người.
• Nếu cơn đau trở nên quá mức, kèm theo chướng bụng nhiều hoặc buồn nôn, có thể là dấu hiệu của hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS), cần liên hệ ngay với bác sĩ.

2. Hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS – Ovarian HyperStimulation Syndrome)

• Đây là biến chứng nguy hiểm khi buồng trứng phản ứng quá mức với thuốc kích thích, gây tích tụ dịch trong ổ bụng, dẫn đến chướng bụng, đau bụng, buồn nôn và khó thở.
• Tỷ lệ mắc OHSS nhẹ có thể lên đến 30% các chu kỳ IVF, trong khi mức độ trung bình – nặng xảy ra ở khoảng 1 – 5% trường hợp.
• Nếu không được kiểm soát tốt, OHSS nặng có thể gây huyết khối, suy thận, tràn dịch màng phổi và suy hô hấp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
• Bác sĩ sẽ theo dõi chặt chẽ trong suốt quá trình kích trứng, đặc biệt là sau khi tiêm hCG để kích thích rụng trứng.

3. Đầy hơi, buồn nôn, chướng bụng

Khi buồng trứng phát triển lớn hơn bình thường, nó có thể gây áp lực lên dạ dày và ruột, dẫn đến tình trạng đầy hơi, khó tiêu và buồn nôn. Cảm giác này có thể làm chị em khó chịu, nhưng thường sẽ giảm dần sau khi kết thúc quá trình kích trứng. Để giảm triệu chứng, nên uống nhiều nước, ăn thực phẩm dễ tiêu hóa và chia nhỏ bữa ăn trong ngày.

4. Tăng nguy cơ đa thai

Việc sử dụng thuốc kích thích buồng trứng làm tăng khả năng rụng nhiều trứng cùng lúc, từ đó làm tăng nguy cơ mang song thai, tam thai hoặc nhiều hơn. Trong IVF, nếu chuyển nhiều phôi, tỷ lệ đa thai càng cao hơn. Mang đa thai có thể làm tăng nguy cơ biến chứng thai kỳ như sinh non, tiền sản giật và tiểu đường thai kỳ. Chính vì vậy, ngày nay nhiều bác sĩ ưu tiên chuyển 1 phôi duy nhất để giảm thiểu nguy cơ này, đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

5. Rối loạn cảm xúc, dễ cáu gắt, lo âu

• Thay đổi nội tiết tố khi dùng thuốc kích trứng có thể ảnh hưởng đến tâm trạng, khiến phụ nữ trở nên nhạy cảm hơn, dễ khóc, dễ cáu gắt hoặc căng thẳng quá mức.
• Một số người có thể gặp tình trạng trầm cảm nhẹ trong suốt quá trình điều trị.
• Để giữ cân bằng cảm xúc, có thể áp dụng các biện pháp như tập yoga, thiền, duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh và chia sẻ với người thân để được hỗ trợ tinh thần.

6. Đau đầu, bốc hỏa

Do sự thay đổi nồng độ hormone trong cơ thể, một số phụ nữ có thể gặp tình trạng đau đầu, chóng mặt hoặc cảm giác nóng bừng mặt (bốc hỏa). Mặc dù các triệu chứng này có thể gây khó chịu, nhưng chúng thường ở mức độ nhẹ và sẽ giảm dần sau khi kết thúc chu kỳ kích trứng. Nếu triệu chứng kéo dài hoặc ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt, chị em có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp giảm đau phù hợp.

7. Nguy cơ hình thành u nang buồng trứng

Trong một số trường hợp, nếu nang trứng không rụng sau khi kích thích, nó có thể tiếp tục phát triển thành u nang buồng trứng. Đây thường là các u nang cơ năng, lành tính và có thể tự biến mất sau vài chu kỳ kinh nguyệt. Tuy nhiên, nếu u nang quá lớn hoặc gây đau, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi sát hoặc can thiệp điều trị khi cần thiết.

Lưu ý quan trọng

✔ Không tự ý sử dụng thuốc kích trứng mà không có chỉ định của bác sĩ.
✔ Theo dõi siêu âm và xét nghiệm nội tiết thường xuyên để kiểm soát các tác dụng phụ và phát hiện sớm các biến chứng có thể xảy ra.
✔ Báo ngay cho bác sĩ nếu gặp phải các dấu hiệu bất thường như đau bụng dữ dội, khó thở, chóng mặt, sưng phù hoặc tăng cân nhanh bất thường.

Việc hiểu rõ các tác dụng phụ của thuốc kích trứng giúp chị em có sự chuẩn bị tốt hơn và phối hợp chặt chẽ với bác sĩ để đảm bảo an toàn trong quá trình điều trị hiếm muộn. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, đừng ngần ngại trao đổi trực tiếp với bác sĩ để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.

———–

Cố vấn chuyên môn bài viết: ThS.BSCKII. Huỳnh Thị Thu Thảo – Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Sinh sản Hạnh Phúc